سازمان همکاریهای اسلامی و سازمان های وابسته به آن در ایران و پاکستان

سازمان همکاریهای اسلامی Organization of Islamic Conference (OIC)، یک سازمان بین دولتی است که در سال 1969 تاسیس شد. این سازمان متشکل از 57 کشور عضو است که 48 کشور عضو آن مسلمان هستند. پاکستان و ایران در سال ۱۹۶۹ به عضویت این سازمان در آمدند.[1] در گزارش ذیل سازمان های وابسته سازمان همکاریهای اسلامی که ایران و پاکستان عضو آن هستند زیر آنها خط کشیده شده و به صورت بولد مشخص شده است و همچنین مواردی که ذکر نشده است در سایت سازمان مشخص نگردیده است.

• نهادهای تخصصی

کمیته دائمی همکاری‌های علمی و فناوری سازمان همکاریهای اسلامی

(Organization of Islamic Cooperation Standing Committee on Scientific, Technological)

کمیته دائمی همکاری‌های علمی و فناوری (COMSTECH) به‌عنوان کمیته وزارتی سازمان همکاریهای اسلامی در سال۱۹۸۱ تاسیس گردید. آصف علی زرداری، رئیس‌جمهور پاکستان رئیس این کمیته است. وظیفه اصلی این کمیته تقویت همکاری میان کشورهای عضو سازمان همکاریهای اسلامی در زمینه‌های علمی و فناوری و ارتقای قابلیت‌های آن‌ها از طریق آموزش است. [2] سازمان بین‌المللی سینوو (Islamic Network on Virtual Universities – CINVU) یکی از شبکه‌های وابسته به کمیته دائمی همکاری‌های علمی و فناوری کشورهای هم‌پیمان در سازمان همکاریهای اسلامی است که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران میزبانی از آن را بر عهده دارد. [3]

سازمان توسعه زنان

(Women Development Organization)

سازمان توسعه زنان (WDO) یک سازمان بین‌دولتی تخصصی و یکی از نهادهای تخصصی سازمان همکاریهای اسلامی  است. تاریخچه تاسیس سازمان توسعه زنان که توسط جمهوری عربی مصر رهبری شد، به سال ۲۰۰۵ برمی‌گردد و با مشاوره‌های سطح بالا درون سازمان همکاریهای اسلامی و تصویب اساسنامه آن در سال ۲۰۱۰  آغاز شد و این اساسنامه در سال ۲۰۲۰ به مرحله اجرا درآمد. فعالیت‌های این سازمان با افتتاح دفتر مرکزی آن در قاهره در سال ۲۰۲۱ آغاز شد. این سازمان دارای چهار ماموریت شامل حمایت‌های هنجاری و سیاست‌گذاری، فعالیت‌های ترویجی و ارتباطی، هماهنگی و فعالیت‌های عملیاتی می باشد. به توسعه و تقویت نقش زنان و دختران در جامعه پرداخته و هدف آن توانمندسازی، ادغام و حمایت از زنان و دختران در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، آموزشی، فرهنگی و اقتصادی است. در حال حاضر، سازمان توسعه زنان دارای ۱۹ کشور عضو است و منتظر پیوستن کشورهای بیشتر OIC به این سازمان می‌باشد. [4] از اعضای این سازمان می توان به بحرین، بنگلادش، بورکینافاسو، کامرون، جیبوتی، مصر، گابون، گامبیا، گینه، کویت، مالدیو، موریتانی، نیجر، پاکستان، فلسطین، عربستان سعودی، سنگال، امارات متحده عربی، یمن اشاره کرد. [5]

اتحادیه خبرگزاری‌های سازمان کنفرانس اسلامی

(The Union OIC News Agencies)      

فدراسیون خبرگزاری های سازمان همکاریهای اسلامی در چارچوب سازمان همکاریهای اسلامی و به عنوان چتر خبرگزاری ها و مرکز آموزشی، تداعی کننده اهداف و اصول اساسنامه سازمان بوده و فدراسیون دارای شخصیت حقوقی و بودجه مستقل (بین المللی تخصصی) می باشد. مقر آن در جده، عربستان سعودی است. هر دو کشور پاکستان و ایران از اعضای این اتحادیه هستند. [6]

سازمان پایتخت‌ها و شهرهای اسلامی

Organization of Islamic Capitals and Cities))

سازمان پایتخت‌ها و شهرهای اسلامی (OICC) یک سازمان بین‌المللی است که به سازمان همکاریهای اسلامی وابسته می‌ باشد  که ساختمان مرکزی آن در مکه مکرمه مسقر است. این سازمان هیچ‌گونه دخالت سیاسی ندارد و فعالیت‌های آن تنها بر تحقق اهداف تعیین‌شده‌اش متمرکز است. در حال حاضر، تعداد اعضای OICC به ۱۹۴ نفر می‌رسد که شامل ۱۶۵ پایتخت و شهر به‌عنوان اعضای فعال از ۵۴ کشور عضو سازمان همکاریهای اسلامی است. [7] پاکستان و ایران عضو این سازمان هستند. [8]

          بانک توسعه اسلامی

(Islamic Development Bank)

 

بانک توسعه اسلامی یک بانک توسعه چندجانبه (MDB) است که به منظور بهبود زندگی افراد تحت پوشش خود، با ترویج توسعه اجتماعی و اقتصادی در کشورهای عضو و جوامع مسلمان در سرتاسر جهان فعالیت می‌کند و به دنبال ایجاد تاثیرات گسترده است. این بانک شامل ۵۷ کشور عضو در چهار قاره است و بر زندگی ۱ نفر از هر ۵ نفر در جمعیت جهان تاثیر می‌گذارد. ایران و پاکستان نیز از اعضای این بانک می باشند. [9]

         اتحادیه رسانه‌ای کشورهای سازمان کنفرانس اسلامی

(OIC States Broadcasting Union)

 اتحادیه رسانه ای کشورهای سازمان همکاریهای اسلامی یک بخش رسانه‌ای و روابط عمومی و یکی از نهادهای تخصصی سازمان همکاری اسلامی است. این اتحادیه بر ترویج اسلام و همکاری متقابل بین ۵۷ کشور عضو از طریق تولید برنامه‌های رادیویی مختلف تمرکز دارد. همچنین برنامه‌هایی در زمینه مسائل مشابه را تلویزیونی پخش می‌کند و به ترویج زبان‌ عربی نیز کمک می‌کند. این اتحادیه عمدتاا در زمینه روزنامه‌نگاری فعالیت می‌کند و چالش‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشورهای مسلمان را برجسته می‌سازد. مقر آن در جده، عربستان سعودی است. ایران و پاکستان نیز عضو این اتحادیه هستند. [10]

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی جهان اسلام (آیسسکو)

(The Islamic World Educational, Scientific and Cultural Organization)

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی جهان اسلام (ICESCO) یک سازمان بین‌دولتی است که در زمینه‌های آموزش، علم و فرهنگ تخصص دارد. این سازمان به ترویج همکاری و توسعه در این حوزه‌ها در کشورهای اسلامی می‌پردازد که ایران و پاکستان نیز عضو این سازمان هستند. [11]

                 سازمان اسلامی امنیت غذایی

(Islamic Organization for Food Security)                    

                 

سال ۲۰۱۱ در هفتمین همایش جهانی اقتصاد اسلامی و پس از آن در سی و هشتمین جلسه شورای وزیران امور خارجه سازمان کنفرانس اسلامی، نخستین رئیس‌جمهور قزاقستان پیشنهادی برای ایجاد یک سیستم کمک غذایی در منطقه OIC ارائه داد. این ابتکار چشم‌انداز شامل ایجاد یک صندوق منطقه‌ای مشابه سازمان خواربار و کشاورزی (FAO) تحت گروه بانک توسعه اسلامی (IsDB) و یک مخزن غذایی متشکل از کشورهای عضو OIC بود.  [12] ایران پاکستان نیز از اعضای این سازمان هستند. [13]

         کمیته اسلامی هلال احمر بین‌المللی

(The Islamic Committee of the International Crescent)

                                                

کمیته اسلامی هلال احمر بین‌المللی یک سازمان امدادی اسلامی و یکی از هشت نهادهای تخصصی سازمان همکاریهای اسلامی است که به‌منظور ارائه کمک‌های انسانی به ۵۷ کشور عضو در زمان‌های اضطراری ناشی از بلایای طبیعی یا درگیری‌های نظامی طراحی شده است. این کمیته عمدتا به ارائه کمک‌های پزشکی به کشورهای تحت تاثیر می‌پردازد. [14]

• موسسات وابسته[15]

اتاق بازرگانی، صنعت و کشاورزی اسلامی                

Islamic Chamber of Commerce, Industry & Agriculture))                             

اتاق بازرگانی و توسعه اسلامی یک نهاد وابسته به سازمان همکاریهای اسلامی است و نماینده بخش خصوصی ۵۷ کشور از جمله ایران و پاکستان[16] عضو آن می‌باشند. این موسسه در سال ۱۹۷۸ تاسیس شد که ساختمان مرکزی آن در کراچی – پاکستان مسقر است. این اتاق بازرگانی به ترویج همکاری‌های اقتصادی و توسعه تجارت بین کشورهای اسلامی می‌پردازد.

فدراسیون بازی های همبستگی اسلامی                

                        (Islamic Solidarity Sports Federation)             

فدراسیون ورزش‌های همبستگی اسلامی (ISSA) یک سازمان مستقل حقوقی است که به سازمان همکاریهای اسلامی وابسته می‌باشد. دفتر مرکزی این فدراسیون در ریاض، پایتخت عربستان سعودی قرار دارد و دارای ۵۷ عضو است که ایران و پاکستان نیز از اعضای این فدراسیون می باشند.

آکادمی علوم جهان اسلام

Islamic World Academy of Sciences))

                   

آکادمی علوم جهان اسلام (IAS) به‌عنوان یک نهاد مشاوره‌ای علمی برای سازمان همکاریهای اسلامی (OIC) دارای سه عملکرد مختلف دیگر نیز می‌باشد:[17]

• اولاً، این نهاد به‌عنوان یک جامعه علمی، ارزش‌های علم مدرن را ترویج می‌کند، دستاوردهای برجسته را گرامی می‌دارد و دستاوردهای علمی را از طریق نشست‌ها و انتشارات منتشر می‌سازد.
• ثانیاً، این نهاد  به‌عنوان یک انجمن برای بحث و تبادل نظر در مورد مسائل علمی عمل می‌کند و جامعه علمی OIC را در روابطش با جوامع، دولت‌ها و آکادمی‌های علوم در سطح جهانی رهبری می‌نماید.
• ثالثاً، این نهاد به‌عنوان یک منبع علمی از تاریخ علم، به‌ویژه در زمینه تمدن اسلامی عمل می‌کند و بسیاری از اعضای آن از کارشناسان برجسته در این حوزه هستند.

علاوه بر این، این نهاد به‌عنوان یک نهاد تسهیل‌کننده، از افراد برتر OIC حمایت می‌کند تا به انجام تحقیقات خلاقانه و گسترده بپردازند. این نهاد در سال ۱۹۸۴ تایید و در سال ۱۹۸۶ شروع به فعالیت کرد. ساختمان مرکزی این نهاد در لندن واقع شده است. کشورهای ایران، ترکیه، تونس، سنگال، سودان، کویت، مالزی، پاکستان، اردن، مراکش و اندونزی از اعضای آکادمی علوم جهان اسلامی می‌باشند. [18]

مجمع همکاری جوانان اسلامی                

(Islamic Cooperation Youth Forum)                          

مجمع همکاری جوانان اسلام یک سازمان بین‌المللی وغیرسیاسی است که به سازمان همکاریهای اسلامی وابسته است، ساختمان مرکزی این مجمع در استانبول – ترکیه واقع شده است. ایران در سال ۱۴۰۲ در مجمع جوانان کشورهای اسلامی صاحب کرسی شد. [19]

                 موسسه استانداردها و مترولوژی کشورهای اسلامی

(Standards and Metrology Institute for Islamic Countries)                              

موسسه استانداردها و مترولوژی کشورهای اسلامی (SMIIC) به‌عنوان یک نهاد که مکانیسم‌های لازم را برای کشورهای سازمان همکاریهای اسلامی (OIC) توسعه می‌دهد، هدفش ایجاد استانداردهای جدید در کشورهای عضو و حذف موانع تجاری است تا بدین ترتیب تجارت بین آن‌ها افزایش یابد. این موسسه همچنین قصد دارد سیستم‌های ارزیابی انطباق را برای تسهیل تبادل مواد، کالاهای تولیدی و محصولات بین کشورهای عضو ایجاد کند. [20]

                            مجمع نهادهای تنظیم‌گر رسانه ای

(OIC Broadcasting Regulatory Authorities Forum)                        

 

مجمع نهادهای تنظیم‌گر رسانه ای سازمان همکاریهای اسلامی (IBRAF) یک مجمعی است که تلاش می‌کند نیاز به افزایش همکاری میان نهادهای تنظیم‌گر رسانه ای کشورهای اسلامی را در زمینه دیجیتالی شدن و همگرایی برطرف کند. هدف این مجمع ایجاد یک بستر مناسب برای تبادل تجربیات و بهبود همکاری‌ها در حوزه پخش رسانه‌ای در کشورهای اسلامی است. جلسه آغازین این مجمع در سال ۲۰۱۱ در استانبول، ترکیه برگزار شد و در این جلسه با صدور بیانیه مشترک، تأسیس این مجمع اعلام گردید. ساختمان مرکزی این مجمع در استانبول مستقر است. [21] این مجمع بر تقویت همکاری میان سازمان همکاریهای اسلامی و نهادهای تنظیم‌گر رسانه ای ۳۶ کشور از ۵۷ کشور عضو تمرکز دارد. [22]

فدراسیون مشاوران کشورهای اسلامی

(The Federation of Consultants from Islamic Countries)

                 

فدراسیون مشاوران کشورهای اسلامی (FCIC) در سال ۱۹۸۶ در استانبول و تحت حمایت بانک توسعه اسلامی (IDB) تاسیس شد. این فدراسیون با مشارکت حدود ۲۰ کشور از اعضای سازمان همکاریهای اسلامی و با میزبانی دولت ترکیه راه‌اندازی گردید. فعالیت‌ها و اهداف فدراسیون مشاوران کشورهای اسلامی که به‌طور مستقیم با فعالیت‌های مشاوره‌ای مرتبط است، تأثیر مستقیمی بر حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، شهری و محیط‌زیستی دارند. [23] ساختمان مرکزی این فدراسیون در بلژیک است که ایران و پاکستان از اعضای این فدراسیون می باشند. [24]

                                   اتحادیه بین‌المللی راهنمایان مسلمان

(International Union of Muslim Scouts)         

                      

اتحادیه بین‌المللی راهنمایان مسلمان یک نهاد مستقل و بین‌المللی است که متعهد به ترویج و حمایت از اسلام می‌باشد. دفتر مرکزی این اتحادیه در جده-عربستان سعودی قرار دارد.  این اتحادیه در سال ۱۹۸۹ پایه گذاری شد. [25]

                                             شورای عمومی بانک‌ها و موسسات مالی اسلامی

General Council For Islamic Banks And Financial Institutions)                          )

                   

شورای عمومی بانک‌ها و موسسات مالی اسلامی (CIBAFI) یک سازمان بین‌المللی است که در سال ۲۰۰۱ توسط بانک توسعه اسلامی (IsDB) و تعدادی از موسسات مالی اسلامی پیشرو تاسیس شده است و به سازمان همکاریهای اسلامی وابسته است. این شورا با بیش از ۱۳۰ عضو از بیش از ۳۰ حوزه قضایی در سرتاسر جهان، به‌عنوان یکی از ارکان کلیدی در ساختار بین‌المللی مالی اسلامی شناخته می‌شود. [26] ساختمان مرکزی این شورا در بحرین واقع شده است.

مرکز تحقیقات و آموزش آماری، اقتصادی و اجتماعی برای کشورهای اسلامی

(The Statistical, Economic and Social Research and Training Centre for Islamic Countries)

مرکز تحقیقات و آموزش آماری، اقتصادی و اجتماعی برای کشورهای اسلامی (SESRIC) به‌عنوان یک نهاد وابسته به سازمان همکاریهای اسلامی تاسیس شده است. این مرکز فعالیت‌های خود را در سال ۱۹۷۸ در آنکارا آغاز کرد. [27] ایران  پاکستان هر دو از اعضای این مرکز تحقیقات هستند. [28]

مرکز تحقیقات تاریخ، هنر و فرهنگ اسلامی

(Research Centre For Islamic History, Art and Culture)

     

مرکز تحقیقات تاریخ، هنر و فرهنگ اسلامی (IRCICA) یک نهاد وابسته به سازمان همکاریهای اسلامی است. این مرکز در سال ۱۹۷۹ به‌عنوان اولین مرکز فرهنگی سازمان همکاریهای اسلامی تاسیس شد. ۵۷ کشور عضو سازمان همکاریهای اسلامی همچنین اعضای این مرکز تحقیقات هستند. [29]

آکادمی بین‌المللی فقه اسلامی

(The International Islamic Fiqh Academy)

آکادمی بین‌المللی فقه اسلامی(IIFA)  در سال ۱۹۸۱به‌عنوان یک سازمان علمی جهانی و نهاد وابسته به سازمان همکاریهای اسلامی تاسیس شد. اعضای این آکادمی شامل فقهای برجسته، دانشمندان و متفکران مسلمان هستند که در زمینه‌های فقهی، فرهنگی، علمی و اقتصادی تخصص دارند و از نقاط مختلف جهان اسلام گرد هم آمده‌اند. آن‌ها به بررسی مسائل معاصر زندگی پرداخته و به دنبال ارائه راه‌حل‌هایی هستند که از میراث اسلامی نشات می‌گیرد و به تحولات اندیشه اسلامی پاسخ می‌دهد. [30] این آکادمی ۵۷ عضو دارد که ایران و پاکستان نیز از اعضای آن هستند. [31]

مرکز اسلامی توسعه تجارت

(The Islamic Centre for Development of Trade)

مرکز اسلامی توسعه تجارت (ICDT) که در سال ۱۹۸۴ در کازابلانکا تاسیس شده، یک نهاد وابسته به سازمان همکاریهای اسلامی است که مسئول ترویج تجارت و سرمایه‌گذاری در کشورهای عضو سازمان همکاریهای اسلامی می‌باشد. این مرکز به هدف تقویت روابط تجاری و اقتصادی میان کشورهای اسلامی فعالیت می‌کند. [32] پاکستان و ایران نیز از اعضای این مرکز هستند. [33]

• دانشگاه ها و مراکز آموزشی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی:

دانشگاه اسلامی جمهوری نیجر- نیامی [34]

دانشگاه اسلامی در اوگاندا- امبالا [35]

دانشگاه پادشاه فیصل – چاد [36]

دانشگاه بین المللی اسلامی کوالالامپور – مالزی [37]

فدراسیون جهانی مدارس بین‌المللی عربی-اسلامی، جمهوری عربی مصر، قاهره [38]

دانشگاه اسلامی فناوری، در بنگلادش، داکا [39]

منابع: